ΦΥΤΩΡΙΑ ΔΕΛΤΑ NURSERIES DELTA TREES LTD



Acer platanoides Crimson King


ΑΚΕΡ (Acer)

Οικογένεια Ακερίδες (Aceraceae) κν. Σφεντάμι ή σφοντάμνι. Είναι ο Σφένδαμος των αρχαίων Ελλήνων
Γένος που περιλαμβάνει 200 είδη συνήθως φυλλοβόλων δέντρων ή θάμνων που είναι διαδομένα σ’ολο το βόρειο ημισφαίριο. Καλλιεργούνται για το όμορφο φύλλωμα τους. Τα φύλλα είναι παλαμαοειδή συνήθως με 5 λοβούς και παίρνουν πολύ ζωηρά φθινοπωρινά χρώματα (πορφυρό, πορτοκαλί, μπρούτζινο κλπ). Η ιδιότητα αυτή απαντάται κυρίως στα είδη του Άκερ που κατάγονται από την Ιαπωνία, την Κίνα και την Αμερική. Τα είδη αυτά συμπεριλαμβάνονται ανάμεσα στα πιο διακοσμητικά καλλωπιστικά δέντρα και θάμνους. Τα λουλούδια κίτρινα ή πράσινα ενωμένα σε ταξιανθίες δεν είναι πολύ εμφανή και έχουν μικρή διακοσμητική αξία εκτός από αυτά του Άκερ του πλατανοειδή (Acer platanoides) και τον Acer circinatum. Οι καρποί είναι χαρακτηριστικοί : σχηματίζουν «σαμάρια» και μάλιστα «δισαμάρια» με δύο πολύ αναπτυγμένα φτερά.
Τα διάφορα είδη του άκερ καλλιεργούνται για τη σημαντική διακοσμητική τους αξία μερικά όμως και για άλλους σκοπούς. Υπάρχουν είδη που χρησιμοποιείται το ξύλο τους όπως για παράδειγμα του Άκερ του πλατανοειδους (Acer platanoides) και του Άκερ του ψευδοπλάτανου (Acer psendoplatanus). Στον Καναδά υπάρχουν είδη Άκερ όπως πχ. ο άκερ ο σακχαροφόρος (Acer saccharinum) από τα οποία συλλέγεται ο χυμός και παρασκευάζεται απ’αυτόν το φημισμένο και λεπτό σιρόπι του άκερ που είναι το εθνικό ποτό των Καναδών. Μερικά ευρωπαϊκά είδη με γρήγορη ανάπτυξη χρησιμεύουν σαν δέντρα για δεντροστοιχίες (Acer pseudoplatanus, Acer platanoides). O Άκερ ο ψευδοπλάτανος σε ανεμοδαρμένες περιοχές όπως π.χ στη Σκωτία χρησιμοποιείται σαν ανεμοθραύστης.


Acer Rubrum


Είδη και ποικιλίες
Τα είδη του Άκερ είναι κατανεμημένα σε όλο το βόρειο ημισφαίριο. Τα αμερικάνικα είδη είναι συνήθως δέντρα με μεγάλες διαστάσεις και φύλλωμα που χρωματίζεται έντονα το φθινόπωρο. Αντίθετα τα είδη της Ανατολής είναι μικρότερα και έχουν πολύπλοκες μορφές και φύλλα με ωραία χρώματα. Τα ευρωπαϊκά είδη είναι γερά, εύρωστα και πολύ ανθεκτικά.

Άκερ ο πεδινός (Acer campestre). Φυτρώνει σε όλη την Ελλάδα και έχει ύψος 5-6μ και διάμετρο «κόμης» 3μ. Είναι μικρό και κομψό δέντρο διαδομένο κυρίως στις πεδινές περιοχές. Τα φύλλα του γίνονται κίτρινα το φθινόπωρο.

Άκερ ο καππαδοκικός (Acer cappadocicum). Έχει ύψος 7-9μ παλαμοειδή φύλλα με 5-7 λοβούς, λαμπερά σκούρα πράσινα που γίνονται έντονα κίτρινα το φθινόπωρο. Στην ποικιλία «Κόκκινος» (Rubrum) τα νεαρά φύλλα είναι κόκκινα ενώ στη Χρυσόχρωμη (Aureum) είναι κίτρινα που γίνονται πράσινα και κατόπιν πάλι κίτρινα το φθινόπωρο.

Acer circinatum .Είναι ένα από τα μικρότερα είδη (ύψος 6μ) και έχει ανάπτυξη πλαγιόκλαδη (η διάμετρος της κόμης του είναι 6μ). Τα φύλλα του έχουν 7-9 λοβούς είναι σχεδόν στρογγυλά και το φθινόπωρο κόκκινο και πορτοκαλιά. Τα λουλούδια του έχουν λευκά πέταλα και πορφυρά σέπαλα και είναι ενωμένα σε ανθοταξίες. Ανοίγουν τον Απρίλιο και είναι αρκετά διακοσμητικά.

Άκερ ο δαβίδειος (Acer davidii) Δέντρο με ποικίλη ανάπτυξη με οριζόντιους κλάδους (διάμετρος κόμης 3-4μ). Τα φύλλα του είναι ακέραια με σκούρο πράσινο χρώμα. Γίνονται κίτρινα, κόκκινα και πορφυρά το φθινόπωρο. Ο φλοιός του είναι τεφρός με λευκές ραβδώσεις.

Άκερ ο γιννάλιος (Acer ginnala). Είναι ένας συμπαγής θάμνος (ύψος μέχρι 6μ) με φύλλα τρίλοβα ωχροπράσινα που γίνονται έντονα κρεμεζιά το φθινόπωρο.

Άκερ ο νεφρόχρους (Acer griseum). Κατάγεται από την Κίνα έχει ύψος 3-4μ και διάμετρο κόμης 2,5μ. Τα φύλλα του αποτελούνται από τρια φυλλαράκια, τεφρά στην κάτω επιφάνεια που το φθινόπωρο το πιο επιφανειακό τμήμα του φλοιού που έχει το χρώμα του δέρματος αποσπάται σε μικρά κομμάτια και αποκαλύπτει τον εσωτερικό φλοιό ο οποίος έχει χρώμα καστανό-πορτοκαλί. Είναι ένα μάλλον σπάνιο είδος.

Άκερ ο γκροσέριος (Acer grosseri). Έχει ύψος 7-9μ και κιτρινοπράσινα λαμπερά φύλλα. Ο φλοιός του έχει έντονες λευκές ραβδώσεις.

Άκερ ο ιαπωνικός (Acer japonicum). Κατάγεται από την Ιαπωνία έχει ύψος μέχρι 6μ και διάμετρο «κόμης» 2,5-3μ. Τα φύλλα του είναι ωχροπράσινα παλαμοειδή με 7-11 λοβούς. Το χειμώνα αποκτούν ερυθρό χρώμα καρμινίου. Από τις ποικιλίες του οι πιο διαδομένες είναι: η «Ακανιτόφυλλη» (Acanitofolium) η οποία έχει πολύ μακριούς και στενούς λοβούς φύλλων που το φθινόπωρο παίρνουν ωραία χρώματα : χρυσαφί, πορτοκαλί, πορφυρό (ενώ τα σαμάρια γίνονται σκωριόχρωμα με ιώδεις αποχρώσεις. Η «Χρυσόχρωμη (Aureum) με χρυσοπράσινα φύλλα η Αμπελόφυλλη (Vitifolium) με πλατιά φύλλα σε σχήμα βεντάλιας όμοια με τα φύλλα της αμπέλου.

Άκερ ο λοβέλειος (Acer lobelii). Διαδομένος στη νότια Ελλάδα έχει ύψος 8-10μ και διάμετρο κόμης 3-5μ. Έχει όρθια ανάπτυξη και φύλλα παλαμοειδή με 3-5 λοβούς και σκούρο πράσινο χρώμα.

Άκερ ο μομπελλιανός (Acer monspessulnum). Είναι ένας θάμνος ή δενδρύλλιο με τρίλοβα φύλλα διαδομένο στις μεσογειακές χώρες. Η κόμη του είναι στρογγυλωπή και σχεδόν αειθαλής.

Άκερ ο Νεγούνδιος (Acer Negundo).Λέγεται επίσης και Άκερ της Βιργινίας. Έχει ύψος 6-10μ είναι πλαγιόκλαδος με διάμετρο κόμης 6μ. Τα φύλλα του αποτελούνται από 3-5 φιλαράκια. Είναι εύκολος στην καλλιέργεια του. Οι πιο διαδομένες ποικιλίες του είναι η ποικιλόχρωμη (Variegatum) με φύλλα που έχουν λευκές κηλίδες και η Χρυσόχρωμη (Aureum) με φύλλα χρυσοκίτρινα.

Άκερ ο νικοένσιος (Acer nikoense). Μικρό δέντρο μέγιστο ύψος 5μ με αργή ανάπτυξη. Τα φύλλα του το φθινόπωρο παίρνουν ένα ωραίο βαθύ κόκκινο χρώμα.

Άκερ ο παλαμοειδής (Acer palmatum). Κατάγεται από την Ιαπωνία. Είναι δενδρύλλιο με ύψος 4-5μ και διάμετρο κόμης 2,5μ. Η κόμη του είναι στρογγυλωπή. Τα φύλλα του έχουν 5-7 λοβούς και πολύ λεπτές διαιρέσεις. Το χρώμα τους είναι ωχρό πράσινο και το φθινόπωρο γίνεται κόκκινο καρμινίου. Διαδομένο στην Κίνα και σ’όλα τα νησιά της Ιαπωνίας. Το είδος αυτό έχει δημιουργήσει πολλές ποικιλίες στις οποίες ανήκουν οι Σφένδαμοι που καλλιεργούνται περισσότερο για διακοσμητικούς σκοπούς. Οι κυριότερες από αυτές τις ποικιλίες είναι : ο Μελανοπόρφυρος (Atropurpureum) ο οποίος αρέσει πολύ για το σκούρο πορφυρό χρώμα των φύλλων του που το φθινόπωρο γίνεται σχεδόν ιώδες. Ο Εντετμημένος (Dissectum) με θαμνώδη ανάπτυξη κατάλληλος για βραχόκηπο και ο Εντετμημένος Μελανοπόρφυρος που μοιάζει με την προηγούμενη ποικιλία αλλά έχει ερυθρά χαλκόχροα φύλλα. Ο Επτάλοβος παλαμοειδής Άκερ «Osakazuki» τον Οκτώβριο παίρνει χρώμα κόκκινο φωτιάς ενώ ο Επτάλοβος παλαμοειδής Ακερ Senkaki έχει κόκκινο φλοιό.

Άκερ ο πενσυλβανικός (Acer pensylvanicum). Έχει ύψος 6-8μ και είναι πιο λυγερός από τους προηγούμενους (διάμετρος κομης 2-4μ). Τα φύλλα του είναι μεγάλα με 3 λοβούς, ροζ την άνοιξη και κίτρινα το φθινόπωρο. Η φλούδα του είναι αρχικά είναι πράσινη και κατόπιν αποκτά λευκές ραβδώσεις.

Άκερ ο πλατανοειδής (Acer platanoides).Γνωστός και σαν κατσαρός Άκερ έχει ύψος 8-10μ και διάμετρο κόμης 4-6μ. Έυρωστο δέντρο με παλαμοειδή φύλλα που έχουν 5 λεπτούς λοβούς. Το φθινόπωρο γίνονται κίτρινα. Οι πρασινοκίτρινες ανθοταξίες εμφανίζονται τον Απρίλιο πριν από τα φύλλα. Από τις ποικιλίες του αναφέρουμε την «Drummondii» με φύλλα που έχουν λευκές παρυφές τη «Lacinatum» με φύλλα και λοβούς τεμαχισμένους και την Reitenbachii» με φύλλα που το φθινόπωρο παίρνουν έντονο κόκκινο χρώμα.


Άκερ ο ψευδοπλάτανος (Acer pseudoplatanus) Έχει ύψος 10μ και παρουσιάζεται σαν ένα μεγάλο δέντρο με στρογγυλωπή κόμη (διάμετρος 4-5μ). Τα παλαμοειδή του φύλλα πεντάλοβα έχουν λαμπερό πράσινο χρώμα και το φθινόπωρο κιτρινίζουν. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν ανεμοθραύστης. Από τις ποικιλίες του αναφέρουμε τη «Worlei» με φύλλα κίτρινα από την άνοιξη ως τον Ιούλιο και την «Brilliantissimum» με φύλλα αρχικά ροζ έπειτα χρυσοκίτρινα και τέλος χαλκόχρωμα.

Άκερ ο ερυθρός (Acer rubrum). Έχει ύψος 3-7μ και στρογγυλωπή κόμη (διάμετρο 2,5-3μ) πεντάλοβα φύλλα με σκούρο πράσινο χρώμα στην πάνω επιφάνεια και λευκωπό στην κάτω. Υπάρχουν ποικιλίες που το φύλλωμα τους γίνεται ζωηρό κόκκινο το φθινόπωρο.

Ακερ ο σακχαροφόρος (Acer saccharinum). Ύψος 8-10μ διάμετρος κόμης 3-5μ. Είναι δέντρο με στρογγυλωπή κόμη κρεμάμενους βραχίονες και πεντάλοβα φύλλα με λαμπερό πράσινο χρώμα στην πάνω επιφάνεια και αργυρόλευκο στην κάτω. Τα φύλλα του σε μερικές ποικιλίες γίνονται χρυσοκίτρινα ή κόκκινα κατά το φθινόπωρο.

Από τις πιο διαδομένες ποικιλίες του αναφέρουμε τη «Laciniatum» με έλλοβα φύλλα βαθιά διαιρεμένα την «Pyramidale« (Πυραμιδοειδή) που πήρε το όνομα της από το λιγερό σχήμα της συνών. Fastigiatum (με όρθια και πυκνά μεταξύ τους κλαδιά).

Άκερ ο ταταρικός (Acer tataricum). Είναι ένας θάμνος πυκνός (διάμετρος της κόμης 2,5μ) με αργή ανάπτυξη και ανοιχτοπράσινα φύλλα που γίνονται κίτρινα το φθινόπωρο.

Τεχνική της καλλιέργειας
Οι σφένδαμοι(άκερ) φυτεύονται από τον Οκτώβριο ως τον Μάρτιο σε θέσεις με μερική σκιά. Η έκθεση στον ήλιο πρέπει να είναι επαρκής για να μπορεί το φύλλωμα να παίρνει το καλοκαιρινό ή φθινοπωριάτικο χρώμα του χωρίς όμως να είναι υπερβολική. Τα είδη που καλλιεργούνται για το φθινοπωρινό χρωματισμό των φύλλων πρέπει να φυτεύονται σε μέρη προφυλαγμένα από τους ανέμους. Το έδαφος πρέπει να είναι δροσερό με καλή αποστράγγιση αλλά ταυτόχρονα να διατηρείται και υγρό. O Acer palmatum (Άκερ ο παλαμοειδής) και ο Acer japonicum (Άκερ ο ιαπωνικός) θέλουν όξινα εδάφη. Όταν τα φυτεύετε στην οριστική τους θέση μπορείτε να γεμίσετε το λάκκο με χώμα και ένα μείγμα που αποτελείται από 1/3 τύρφη και 1/3 ερεικόχωμα. Ο Άκερ ο πεδινός (Acer campestre) ανέχεται τα ασβεστώδη εδάφη.

Πολλαπλασιασμός
Τα τυπικά είδη πολλαπλασιάζονται εύκολα με σπόρο. Τον Οκτώβριο βάζετε τους σπόρους να βλαστήσουν μέσα σε ψυχρό κασόνι (υπόστρωμα) ή στην ύπαιθρο. Οι ποικιλίες πολλαπλασιάζονται με εμβολιασμό τον Μάρτιο πάνω σε υποκείμενα που είναι σπορόφυτα από τα τυπικά είδη.


Acer Saccharum


Ζωικοί εχθροί και ασθένειες
Οι πιο κοινοί ζωικοί εχθροί των σφενταμιών είναι οι αφίδες, οι φυτόπτες και ο ερυθρός τετράνυχος.
Αφίδες (κν.μελίγκρες). Προσβάλλουν σχεδόν όλα τα είδη. Οι ακάλυπτες αποικίες των αφίδων καταπολεμούνται με εντομοκτόνα που έχουν σαν βάση τη νικοτίνη. Αν αντίθετα οι αποικίες καλύπτονται από φύλλα, κηκίδες κλπ πρέπει να χρησιμοποιηθεί διασυστηματικό εντομοκτόνο. Κατά την διάρκεια της χειμερινής αναπαύσεως των δέντρων γίνονται ψεκασμοί με χειμερινούς πολτούς.

Φυτόπτες. Είναι μικροσκοπικά ακάρεα που προκαλούν το σχηματισμό πολύ εμφανών κηκίδων κυρίως στα είδη Άκερ ο πεδινός (Acer campestre) και Άκερ ο ψευδοπλάτανος (Acer pseudoplatanus). Οι πιο αποτελεσματικοί ψεκασμοί είναι αυτοί που γίνονται με χειμερινό κίτρινο πολτό (με δινιτροορθοκρεζόλη) καθώς και με πολυθειούχους πολτούς λίγο πριν ανοίξουν τα μάτια.
Ερυθρός τετράνυχος. Προσβάλλει συχνά τα ιαπωνικά σφεντάμια που καλλιεργούνται σε θερμές και ξερές περιοχές. Η καταπολέμηση του γίνεται με ειδικά ακαρεοκτόνα φάρμακα. Από τις (μυκητολογικές) ασθένειες οι συνηθέστερες και πιο επικίνδυνες είναι αυτές που αναφέρονται παρακάτω :
Μαύρες κρούστες των φύλλων του σφένδαμνου. Είναι μια χαρακτηριστική ασθένεια που προσβάλλει συχνά αρκετά είδη αυτου του γένους. Προκαλείται από το μύκητα Rhytisma acerinum. Τα φύλλα που προσβάλλονται εμφανίζουν μεγάλες μαύρες κηλίδες, οι παρυφές των οποίων κιτρινίζουν το καλοκαίρι. Χρειάζεται να αφαιρείται και να καταστρέψετε τα προσβλημένα φύλλα για να εμποδίσετε τη μετάδοση της ασθένειας. Την άνοιξη θα πρέπει να ψεκαστούν τα άρρωστα δέντρα με βορδιγάλειο πολτό.
Τραχειοβελτιτσιλλίωση. Τα φύλλα και οι βλαστοί μαραίνονται και στη συνέχεια ξεραίνονται. Προκαλείται από έναν μύκητα που ζει σαν παράσιτο μέσα στα αγγεία του δέντρου και εμποδίζει την κυκλοφορία του χυμού. Πρέπει να αποφεύγεται η χρησιμοποίηση μολυσμένων δενδρυλλίων να καταστρέφονται τα άρρωστα δέντρα και να απολυμαίνεται το έδαφος.
Νέκρωση του ξύλου. Οι βλαστοί ξεραίνονται. Στη βάση του νεκρού ξύλου εμφανίζονται φλύκταινες (μικρές κηλίδες) με ροζ-κόκκινο χρώμα. Η αποξήρανση οφείλεται σε έναν μύκητα (τον Nectria cinnabarina) που προκαλεί τον εκφυλισμό του ξύλου και το καθιστά ανίκανο να μεταφέρει τον χυμό. Η καταπολέμηση πρέπει να είναι προληπτική πρέπει δηλαδή να γίνονται ψεκασμοί (με μυκητοκτόνα φάρμακα μετά από χαλαζοπτώσεις ή παγετούς που δημιουργούν πληγές (λύσεις της συνεχείας του φλοιού) μέσα από τις οποίες μπορεί να εισχωρήσει ο μύκητας. Αν τα δέντρα έχουν ήδη μολυνθεί πρέπει να αφαιρείτε έγκαιρα και να καταστρέφετε τα προσβλημένα κλαδάκια.
Εγκαύματα. Την άνοιξη παρατηρούνται πάνω στα φύλλα νεκρωτικές κηλίδες με αποχρωματισμένες παρυφές. Δεν πρόκειται για ασθένεια αλλά για μια αλλοίωση που μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες. Συνήθως είναι ζημιές που προκαλούνται από την επίδραση του ήλιου ή του ανέμου πάνω στους τρυφερούς ιστούς. Αν τα φύλλα που έχουν προσβληθεί είναι πολλά καλύτερα να τα μαζέψετε για να μην εισχωρήσουν μέσα από αυτά διάφορα παράσιτα. Το δέντρο αντιδρά αναπτύσσοντας νέα φύλλα.
Σηψιρριζία. Οφείλεται σε ένα μύκητα (Armillariella mellea) ο οποίος προκαλεί τη σήψη (καταστροφή) των ριζών.

ΣΗΜ. Παρακαλώ αν αντιγράφετε τα κείμενά μας και τα αναδημοσιεύετε κάντε μιά αναφορά στην πηγή γραφής. Ευχαριστώ.